İyi günler Arkadaşlar,
Bu yazımda sizlere
1-) Direnç Nedir?
2-) Dirençlerin Kullanım Amacı
3-) Direnç Değer Hesaplama
4-) Direnç Renk Kodu Okuma
5-) Direnç Çeşitleri
konularını anlatacağım.
1-) Direnç Nedir?
Direnç, kelime anlamı olarak birşeye karşı gösterilen zorluktur. Teknik anlam olarak da elektronik devrelerde akıma karşı zorluk gösteren devre elemanı olarak ifade edilir.
Birimi Ohm (Ω)’dur. R harfi ile gösterilir. Sembolü iki farklı şekilde gösterilebilir. Bunlar;
2-) Dirençlerin Kullanım Amacı
- Devreden geçen akımı sınırlayarak belli bir değerde tutmak,
- Gerilim bölücü olarak kullanmak,
- Yük (alıcı) görevi yapmaktır.
3-) Direnç Değer Hesaplama
Direnç değer hesaplamasını Ohm Kanunu’na göre hesaplarız.
Yukarıda ki formülde görüldüğü üzere bilinmeyen değer yalnız bırakılarak diğer değerlerden bilinmeyene ulaşabiliriz. Formülümüzden yola çıkarak elektronik devrede iki nokta arasında bulunan iletkenin üzerinden geçen akım (I), üzerindeki potansiyel fark (V) ile doğru orantılı, sahip olduğu direnç (R) ile ters orantılıdır. Böylece bir devrede ihtiyaç olan direncin değeri ohm kanunu ile belirlenebilir.
4-) Direnç Renk Kodu Okuma
Direnç değerlerinin anlaşılması için üzerinde bazı renk şeritleri mevcuttur. Bu renkli şeritlere direnç renk kodları ismi verilir.
Direnç renk kod renkleri siyah, kahverengi, kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor, gri, beyaz, altın, gümüş renkleridir. Bu renkler direnç değerlerini ortalama olarak bildirmek için kullanılır.
Aşağıdaki fotoğrafta, renkler ve sayısal değerleri verilerek “ SoKaKTa SaYaMaM GiBi ” şeklinde akılda kalıcı bir kodlama oluşturulmuştur.
Renklerin değerlerini öğrendiğimize göre artık bu renklerin nasıl okunduğuna geçebiliriz.
Yukarıda ki tabloda görüldüğü üzere renk şeritlerinin sıralaması önemlidir. Bu sıralamaya göre;
4 şeritli direnç: 1.basamak – 2.basamak – Çarpan – Tolerans
5 şeritli direnç: 1.basamak – 2.basamak – 3.basamak – Çarpan – Tolerans
6 şeritli direnç: 1.basamak – 2.basamak – 3.basamak – Çarpan – Tolerans – Sıcaklık Katsayısı şeklindedir.
Ayrıca aşağıda ki linkten direnç renk kodları ile direnç değer hesaplama aracından yararlanabilirsiniz.
5-) Direnç Çeşitleri
a-) Karbon Dirençler
Karbon dirençler, karbon karışımının toz halindeki karbon ve reçinenin ısıtılıp eritilmesi sonucu üretilir. Karbon dirençler, tolerans oranları yüksek olan ve değerleri direnç eskidikçe değişen dirençlerdir.
b-) SMD (Yüzey Montaj) Dirençler
SMD dirençler çok az yer gerektirdiği ve devre üstünde de delik gerektirmediği için devre tasarlarken kullanılır. 0201, 0402, 0604, 0805, 1206 ve 2010 gibi kılıf çeşitleri vardır. Üstündeki sayılar direnç değerini belirtir. Genellikle 3 veya 4 haneli rakam taşır. İlk haneler rakamı, son hane çarpanı, R harfi ise virgülü belirtir.
Örneğin (3300 = 330 × 10^0 = 330Ω, 201 = 20 × 10^1 = 200Ω, 3R3 = 3.3Ω)
c-) Potansiyometre (Ayarlı Direnç)
Direnç değeri isteğe bağlı olarak değiştirilebilen dirençlerdir. Kılıfının üzerinde yazan değer en yüksek değeridir ve sıfır ile maksimum değer arasında istenilen değerde ayarlanabilir. Genelde direnç değerinin sürekli değiştirildiği devrelerde kullanılır.
d-) Ortam Koşullarına Göre Değişen Dirençler (NTC-PTC)
Ortam sıcaklığına göre direnç değerleri değişen devre elemanlarıdır. Positive Temperature Coefficient (PTC) ve Negative Temperature Coefficient (NTC) olarak iki çeşidi vardır. PTC de sıcaklık artınca, NTC de ise sıcaklık azalınca dirençleri yükselir.
e-) Foto Direnç (LDR)
Aydınlık ortamlarda direnci düşen ve karanlık ortamda direnci yükselen devre elemanıdır. Yapısında yarı iletken madde olarak kadmiyum sülfat (CdSO4) kullanılmaktadır. Işığa bağlı olarak direncinin değişmesi özelliği sayesinde sensör olarak kullanılabilir.
Bir sonra ki yazımda sizlere direnç bağlantı şekillerini anlatacağım.
One thought on “Direnç Nedir?”